Etiologia koksartrozy pierwotnej nie jest znana. Przypuszcza się, że przyczyną mogą być zaburzenia metaboliczne chrząstki stawowej lub zmiany w składzie płynu stawowego, które upoledzają odżywianie chrząstki oraz nadmierne obciążenia stawu w przypadkach znacznej nadwagi lub pracy fizycznej. Mikrourazy związane z przeciążeniami mogą prowadzić do złamań beleczek kostnych w warstwie podchrzęstnej i tym samym zapoczątkować rozwój zmian destrukcyjnych.
Do grupy wtórnych zmian destrukcyjnych stawu biodrowego należą również zmiany w przebiegu chorób zapalnych układu kostno-stawowego takich jak reumatoidalne zapalenie stawów (rzs) oraz zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa (zzsk). Wtórne zmiany zwyrodnieniowe mogą ujawnić się nawet po kilku latach od zadziałania czynnika uszkadzającego.
Początkowe objawy zajęcia stawu biodrowego są zwykle dyskretne i niezbyt charakterystyczne. Objawiają się osłabieniem kończyny, zmniejszeniem wydolności chodu, niekiedy bólami stawu kolanowego. Dolegliwości bólowe biodra mogą pojawić się później i występują początkowo po wysiłku i dłuższym chodzeniu, a zmniejszają się po wypoczynku. Niekiedy momentem początkowym dolegliwości jest banalny uraz np. złe stąpnięcie, upadek, skręcenie. Dolegliwościom bólowym towarzyszy postępujące ograniczenie ruchu, w pierwszej kolejnoci rotacji wewnętrznej, później odwiedzenia. Najdłużej zachowany jest ruch zgięcia. Wraz z progresją zmian zwyrodnieniowych nasilają się dolegliwości bólowe. W najbardziej zaawansowanych przypadkach występują bóle spoczynkowe i nocne, często słabo reagując na NLPZ (niesterydowe leki przeciwzapalne). W tej fazie choroby chodzenie jest bardzo utrudnione, chory używa 1lub 2 kul łokciowych, pogłębia się przykurcz zgieęciowo-przywiedzeniowy, a kończyna staje się czynnościowo skrócona i ustawiona w nadmiernej rotacji zewnętrznej. Dolegliwości i konieczność oszczędzania kończyny prowadzą do zaników mięśniowych uda i obręczy biodrowej.
Metody leczenia choroby zwyrodnieniowej stawu biodrowego zależą od stopnia zaawansowania procesu chorobowego, reakcji chorego na ból i związane z chorobą ograniczenia czynności życia codziennego oraz wieku i ogólnego stanu zdrowia. W leczeniu obowiązuje zasada postępowania kompleksowego, które obejmuje profilaktykę, leczenie zachowawcze oraz leczenie operacyjne.
Wczesne wykrywanie i leczenie wrodzonej dysplazji stawów biodrowych oraz innych nieprawidłowości w obrębie stawu biodrowego praktycznie zapobiega rozwojowi koksartrozy dysplastycznej. U osób dorosłych wskazany jest racjonalny tryb życia, utrzymanie prawidłowej wagi ciała, leczenie zaburzeń metabolicznych kości, profilaktyka osteoporozy, leczenie chorób zapalnych stawów, zmiana charakteru pracy w przypadku pojawienia się pierwszych objawów klinicznych.
Leczenie zachowawcze to połączenie leczenia farmakologicznego, rehabilitacyjnego i fizykoterapeutycznego oraz zaopatrzenia ortopedycznego.
Ból jest dominującym objawem choroby, stąd też stosowanie miejscowo lub ogólnie leków pozwala złagodzić odczuwane dolegliwości. Inne stosowane środki farmakologiczne jak glikokortykosteroidy czy leki immunosupresyjne stosowane są w przypadkach chorób zapalnych, których skutkiem jest zajęcie i zmiany destrukcyjne stawu biodrowego.
Postępowanie rehabilitacyjne jest nieodłączną częścią kompleksowego leczenia chorego z koksartrozą. Obejmuje leczenie ruchem (kinezyterapia), którego celem jest utrzymanie jak najdłużej w dobrym stanie czynnościowym układu mięśniowego, masaże (klasyczne lub podwodne) oraz zabiegi fizykoterapeutyczne takie jak pole magnetyczne, laser, diadynamik, interdyn, jonoforeza, fonoforeza, terapuls. Termoterapia wykorzystująca ciepło (zabiegi borowinowe) lub zimno (krioterapia) również zmniejsza ból, rozluźnia mięnie i zmniejsza przykurcze na skutek przekrwienia tkanek okołostawowych.
Leczenie operacyjne choroby zwyrodnieniowej stawu biodrowego obejmuje osteotomie, usztywnienie stawu oraz endoprotezoplastykę. Dwie pierwsze metody stosowane są coraz rzadziej i tylko w wybranych przypadkach. Wraz z dynamicznym rozwojem endoprotezoplastyki jaki datuje się od lat 60-tych XX wieku, ta metoda leczenia jest najczęciej stosowana w przypadkach dużego stopnia zaawansowania zmian zwyrodnieniowych stawu biodrowego.